Vakningin
Langloka um Vakninguna og vibe-shift þriðja áratugar þessarar aldar. Allskonar kenningar í belg og biðu um þessa merkilegu þróun í íslenskri gauramenningu.
Undanfarna viku er ég búinn að vera að hlusta á frábæra seríu Lóu í Lestinni um falsspámenn, víkinga sem Vakna og þessa nýju einstaklingshyggju sem er að láta á sér kræla. Mér finnst Lóa (sem er líka hér á blogginu, hello fellow blogger) einhver besti menningarrýnir sem við höfum á Íslandi og það sem hún gerir svo vel er að spotta trend, velja sér umfjöllunarefni og viðmælendur þvert á menningarheima og kafa í þau. Ég er ekki á tiktok eða twitter þannig ég hef ekki orðið var við þessa Vakningu sem er í gangi og hef þess vegna ekki verið útsettur fyrir þeim hugmyndum áður en þetta er mögulega það skrítnasta og áhugaverðasta (og merkilegasta?) sem er í gangi í dag.
Eins og ég skil þetta eru þetta í grunninn (aðallega) ungir menn sem vilja verða ríkir og massaðir og þannig: hamingjusamir. Hamingjan og dýrðin eru miðlæg, Vakningin er loforð um lausn frá óhamingju og aumingjaskap (eru ekki allar svona bylgjur leit að hamingju?). Það er erfitt að styðja fingri á hvaðan pælingarnar og fagurfræði Vakningarinnar spretta því það er allt í belg og biðu. Hver er sinnar eigin gæfu smiður en samt ertu að uppfylla eigin örlög, guð sendir þér prófraunir en heiðni er snilld og víkingar voru kings, stjörnuspeki blandast við The secret og gymmið er sentralt og peningar og fjárfestingar og startöp og crypto og kjöt. Þetta er allt í belg og biðu, eins og newsfeed, brota- og þversagnakennd tímalína frá hverri stafar einhverskonar víbra. Kannski er skírasta tvíhyggjan í Vakningunni samt að það eru winners og losers, aumingjar og ekki aumingjar, og þeir sem vakna eru winners. Ég vil taka það fram að ég er samt bara búinn að dýfa tánni ofan í þetta samfélag, þannig að þetta er bara það fyrsta sem blasir við mér.
Ég var búinn að hlusta áhugasamur á seríuna án þess að pæla meira í þessum subkúltúr en svo var það í síðasta þætti fyrir páska að Bergþór Másson kom í Lestina í þáttinn „Lestin vaknar“ og það var einhverskonar „vó“ móment fyrir mig. Ég hafði bara aldrei heyrt svona orðræðu áður. Allskonar setningar, staðhæfingar og pælingar skullu á eyrunum og ég gapti af undrun. Ég hlustaði af og til á Skoðanabræður á sínum tíma, þegar það var opið og ég hafði áhuga á viðmælendum þeirra, og fannst þeir ágætir þáttastjórnendur, kannski svolítið æstir að koma sínum pælingum á framfæri. Það var ekki sérlega mikill munur á mínum pælingum og þeirra. Hvað hefur eiginlega verið að gerjast í þessu podkasti síðustu ár?
Hann talaði meðal annars um að mótmæli virkuðu ekki (sturluð söguskoðun) og svo voru allskonar setningar eins og:
Ég les ekki fréttir
Lífið mitt er guðdómleg snilld á hverjum degi
Besta sem þú getur gert fyrir heiminn er að lifa í fullkomnum allsnægtum í algjöru takmarkaleysi
Peningar eru bara orka
Ég vil eiga nokkra milljarða
Ég trúi á hreinar og beinar allsnægtir
Ég trúi á hreinar og beinar allsnægtir? Hvað þýðir það eiginlega? Og að besta sem maður geti gert er að lifa í fullkomnum allsnægtum í algjöru takmarkaleysi? Það er GALIN staðhæfing. Ég get ímyndað mér marga góða hluti sem hægt er að gera fyrir heiminn, en fæstir þeirra fela í sér gegndarlausa neyslu.
Í lok þáttarins heldur hann því svo fram að auðlindir jarðarinnar séu allt að því endalausar og staðhæfir að ef auðlindir jarðar væru sundlaug værum við einungis búin með eitt vatnsglas af öllu því vatni og þessvegna ættum við bara að njóta og auðlindirnar munu aldrei klárast. Þarf að minnast á sjöttu útrýminguna? Loftslagshamfarir? Eyðingu regnskóganna? Býflugnadauða? Súrnun sjávar? Dauða kóralrifa?
Þessar staðhæfingar eru mér svo framandi að mér finnst ómögulegt að taka þær bókstaflega. Mér líður eins og þetta séu ekki staðhæfingar heldur væb. Með því að segjast trúa á hreinar og beinar allsnægtir ertu kannski frekar að segja að tilgangur lífsins sé að láta sér líða vel og tól til þess sé neysla. Þú lætur þér líða vel með því að keppast við að komast í allsnægtir, með því að gista á dýrasta hótelinu í Japan, með því að borða besta matinn, vera í góðu formi, eiga flotta bíla, falleg úr.
Kannski er meiningin: að njóta er að lifa.
og líka: Enginn fær stöðvað mig í því að njóta.
Og hvað er að því? Það er ekki slæmt að iðka jákvætt hugarfar, trúa á sjálfan sig, koma vel fram við sig og sína og hlúa að eigin heilsu. Vakningin gefur loforð um að það séu til einfaldar lausnir við öllum þínum vandamálum og loforð um fullkomið líf. Ekki pæla í öðrum og mættu í gymmið. Hugsaðu jákvætt, bægðu frá neikvæðni og gagnrýni og þú verður ríkur og lifir frústrasjón og frictionlausu lífi. Það eina sem skiptir máli er þú og ekkert annað er til og allt það sem takmarkar þig er slæmt (hvort sem það er sjálfbærni, veganismi eða hverskonar málamiðlanir). Það skal því engan undra að fylgismönnum þessarar nýju hugmyndafræði fjölgi. Hver vill ekki fullkomnar allsnægtir í algjöru takmarkaleysi? (önnur spurning er hvort að það sé toxic, meir að því síðar).
Þið sjáið að ég neita að taka þessu á face-value, og er að reyna að koma jákvæðum augum að þessari bylgju. Reyna að skilja. Mér finnst þetta bara vera svo extreme. Og ég fór bara að hugsa, hvað veldur því að eitthvað svona extreme verður til, hvaða skautun er þetta. Viðbragð við hverju er þetta? Þeir segja sjálfir að þetta sé eitthvað viðbragð við svokölluðum woke-isma, að það sé vibe-shift, víbrubreytir, fólk sé að vakna úr wokinu.
Eftir því sem ég hlustaði meira og pældi fannst mér nokkrar af mínum eigin hugmyndum tengjast þessu vibe-shifti. Þær koma úr allskonar áttum sem ég hef verið að pæla í lengi, hugmyndir um gullöld 21.aldar, athyglishagkerfið, einmanaleikafaraldurinn og fleira. Þessvegna langar mig í þessu bloggi að reyna að kafa í þetta viðtal. Í staðinn fyrir að dismissa þessum pælingum skoðanabræðra Vakningarinnar langar mig að reyna að skilja pælingarnar, samhengið, taka deep dive og reyna svara því hvað hann er að meina. Hvað veldur því að Bergþór Másson (fyrrum grænmetisæta, feministi og vinstri maður) og fleiri, finna sig knúna til að breyta hugmyndum sínum um samfélagið á svo róttækan máta. Hvað gerði woke-kúltúrinn af sér?
Já, þetta hefur nú þegar verið langt en það verður lengra. Lesið áfram og verið velkomin í mitt eigið news-feed af vinstrimanna-karlfeminista-grænmetisætu-börnát-pælingum hingað og þangað, minn eigin woke-kynslóðar-hrærigraut þar sem ég reyni að sjá heildarmynd og skoða málið frá ýmsum hliðum eins og við séum stödd árið 2010 þar sem Obama, Stefan Zweig, Patrekur, #byltingarnar, 4G, Viktoría Blöndal og fokkings Adorno og Horkheimer koma við sögu. Verið velkomin í netblogg-ramble gamaldags woke-ista, alveg eins og árið sé 2016.
Gullöldin
Að vera woke þýðir upphaflega að vera vakandi fyrir fordómum og mismunun, (kaldhæðni í því að vakna burt frá því að vera vakandi?) það felur í sér að skilja hvar forréttindi liggja og hvar er verið að troða á minni máttar. Frasinn nær vinsældum upp úr 2010 (í kjölfar hrunsins kannski?) og það verður einhverskonar bylting. Það er farið að skrútínísera orðræðu og greina samfélagið í kjölinn. Það má ekki lengur segja faggi, druslugangan er haldin 2011, #metoo, #freethenipple mæta í kjölfarið og svo mætti lengi telja. Obama er forseti bandaríkjanna, Jóhanna Sigurðardóttir er forsætisráðherra og það er bara eitthvað svona samfélagslegt byltingarvæb í loftinu. Það vilja allir betra samfélag, hafa snúið baki við secret-banka-einstaklingshyggjunni sem hrundi stuttu fyrr, fall takmarkalausu allsnægtanna sem Kaupþing og fleiri héldu að þeir gætu gengið í án afleiðinga. Þarna er ég í menntaskóla útskrifast, fer í reisu og svo í listaháskóla, á einhverjum mestu mótunarárunum mínum og ég er all in í þessari byltingu. Ég varð femínisti (og er enn) og ég varð loftslagsaktívisti (og er enn) og ég trúði því að við gætum byggt betra, jafnara samfélag þar sem tækifærum væri betur dreift, þar sem við lifðum í sátt við hvert annað, í sátt við jörðina, í samfélagslegum framförum. Þetta er einhverskonar gullöld. Gullöld þar sem það að vera woke er sentral. Gullöld woke-sins 2010-2016. Allt er hægt og the sky is the limit fyrir okkur öll, saman, meira að segja dýrin fá að njóta vafans með stærstu grænmetisætu- og veganbylgju í manna minnum. Síðan verður eitthvað bakslag, hnignun gullaldarinnar.
Í kringum 2014 kemur 4g til landsins og Ísland verður officially sítengt. Þú verður að vera til á netheimum á sama tíma og í lífinu. Það er fyrsta fræ hnignunar gullaldarinnar en byrjar vel, byrjar jákvætt, allt er hægt. #freethenipple og #metoo gerast á twitter, arabíska vorið. Á netinu keppumst við um að vera woke og allt er skrásett og þeir sem eru mest woke hlaða inn lækum og retweetum og aðrir eru ratio-aðir í drasl. Svo kemur hægt og bítandi í ljós að Twitter, musteri pc-löggunnar, er illa til þess fallinn að hýsa núanseraða umræðu. 140 stafabil bjóða ekki upp á það og með því að stíga eitt hugmyndafræðilegt feilspor í skoðunum, með einu röngu læki á aflýstan einstakling geturðu verið settur út af sakramentinu. Þar að auki lyfta algrímin fréttum sem vekja reiði og því slíkar fréttir láta þig smella, instagramaðgangar sem vekja öfund láta þig læka, athygli er gjaldmiðillinn og stórfyrirtæki hafa heilu forritaraherina sem fá gífurlega vel borgað til þess að brjóta sér leið inn í daglegt líf okkar. Notification hnappurinn er rauður og ákallandi og síminn titrar í vasanum. Einmanaleiki og kvíði eykst í veldisvexti, einmanaleiki verður raunar að faraldri.
Ég var að lesa blogg Patreks hér á substackinu (minni á að það er ár bloggsins, andsvar við 140 stafabila pælingunni) og hann segir:
Það er einhver skrýtin orka í loftinu og ég veit ekki hvað það er. This summer is the summer of 2016 again. Árið sem allir einhvern veginn áttu eitthvað geggjað sumar, tónlist var góð, vorum í temmilegu góðæri og við vorum að vinna í rétthugsunarbaráttunni. Eða hvað? Af hverju náðu allir toppnum þá?
og svo póstar hann þessari mynd:
Fólk var að fíla sig á PC gullöldinni. Orkan sem var í loftinu var einhvernveginn últra-jákvæðni, pepp, og framtaksgleði. Hver sem er gat hafið byltingu, hver sem er gat gert hvað sem er. Þú gafst gefið út plötu, svo gefið út ilmvatn og vatnsflösku til að peppa plötuna. Ég hafði það á tilfinningunni að allt væri hægt og að við værum í stöðugri framþróun, þetta væri bara byrjunin og vá hvað allt yrði geggjað. Væntingarnar voru gífurlegar, framtíðin var björt. Og svo kemur alþjóðapólitík og lókal pólitík og bremsar af þessa stemningu.
Segjum að hnignunin byrji 2016 þegar Brexit og Trump gerast með nokkurra mánaða millibili. Bergmálsklefinn og targetted netáróður hafði unnið sitt starf. Gullöldinni lýkur svo með covid þegar samfélögin bókstaflega skella öllu í lás, þriðji áratugur 21. aldar gengur í garð sem einhverskonar dystópísk endursýningin á stríðsrekstri 20. aldar þegar Rússar ráðast inn í Úkraínu og Ísraelar reyna að koma þjóðarmorðum aftur í tísku. Woke gullöldin er sannarlega á bak og burt þegar stjórnvöld vesturlanda geta ekki einu sinni fordæmt hroðaverk Netanyahu.
Það er kannski svolítið rich að setja þetta í samhengi við Stefan Zweig og Veröld sem var, því ég vil ekki trúa því að við séum á leið inn í annað eins ófriðartímabil og einkenndi 20. öldina. En það er margt sem er óþægilega líkt þar sem á fætur mikillar vonar kemur hrikalegur stríðsrekstur og örvænting og evrópskt siðrof. Í bókinni lýsir Zweig uppvaxtarárum sínum í Austurríki þar sem þessi jákvæðni og stemning ríkir. Friður er eðlilegt ástand og allt er hægt og svo lýkur gullöldinni með fyrri heimsstyrjöldinni. (Mæli með þessum lestri, sagan segir að hann hafi sent handritið af þessari ævisögu til útgefanda síns og hafi svo tekið eitur ásamt eiginkonu sinni daginn eftir. Því hann vildi ekki lifa þessa útgáfu af Evrópu, heimsálfuna sem hann elskaði svo. Það er 1942, í miðri seinni heimsstyrjöld.)
Allavega! Let‘s brake. áratugur woke-sins 2010-2020, er næsti áratugur áratugur bakslagsins?
Bakslagið
Bergþór segir í Lestarviðtalinu:
Ég er búinn að vera í ferli síðastliðin fjögur ár sirka að ná að tengjast sjálfum mér á þann hátt að taka burt allar takmarkanir og öll konsept um hver ég er eða hvað ég get gert eða hvernig eitthvað er.
- Bara brjóta kassann?
Já bara brjóta niður allar þessar hugmyndir og allar þessar takmarkanir og festa sig í einhverju svona ég er feministi eða ég er sósíalisti eða ég er hægri sinnaður eða ég er, bara, grænmetisæta, eða hvað sem er. Ég hef verið í löngu og ströngu ferli að afmá allt þetta út úr lífi mínu.
Ef við tökum þessar gullaldarpælingar alvarlega þá er kannski ekki skrítið að það sé verið að fara í einhverja endurskoðun síðustu fjögur ár, þegar áratugur af woke-isma „leiðir af sér“ áratug sóttkvía, smitrakningar, innrása og þjóðarmorða. Það er kannski ekkert sérlega ólíkt krísunni sem Adorno og Horkheimer fara í í kjölfar helfararinnar (langsótt? Víkingar vakna og ultimate-akademia vestræns fræðasamfélags saman í einni sæng?). Þeir voru með pælingu sem var einhvernveginn á þessa leið:
Ef að evrópsk menning gat leitt okkur til helfararinnar, þá verður að endurskoða alla þá menningu, öll sú menning er ónýt.[1]
Semsagt, það að helförin varð, veldur því að allt sem á undan gekk eru skref í átt að slíkum hörmungum og því þarf að finna upp hjólið á nýju. Við verðum að búa til nýja samfélagsgerð til þess að slíkar hörmungar geti ekki endurtekið sig. Bara, lýðræði, bækur, bíómyndir, íþróttir, allt, bara, endurskoða þetta allt, breyta öllu.
Mér finnst þessar pælingar Bergþórs, taka burt allar takmarkanir og öll konsept um hver ég er eða hvað ég get gert eða hvernig eitthvað er ekki sérlega ólíkt Adorno og Horkheimer, þetta virðist vera viðbragð við krísuástandi. Ef að niðurstaða áratugar af woke menningu er sú að við erum bara virkilega einmana og kvíðin og skautun er svo mikil að við getum ekki einu sinni talað saman eða komið okkur saman um hvaða fréttum er hægt að treysta, hvers vegna ekki að endurskoða allt, öll okkar takmörk og öll konsept. Samfélag dagsins í dag ætlar ekki að dreifa gæðunum og ætlar ekki að draga úr loftslagshamförum og í ofanálag erum við meira einmana og kvíðnari en fyrr. Síðasti áratugur gerði væntingar til framfara en samfélagið breyttist ekki til hins betra, og okkur líður ekki betur. Þessvegna þarf að „vakna“. Ef það að hugsa um hag heildarinnar feilaði, er þá ekki lógískt að fara í gagnstæða átt og pæla eingöngu í sjálfum sér? Hætta að vera grænmetisæta, borða bara steikur og beinsoð, verða trad-wife, verða milljarðamæringar eins og Björgólfur Thor. Þetta bakslag virðist koma við samfélagið okkar allsstaðar, svo margt neikvætt er on the rise. Útlendingaandúð, hinseginhatur, andstaða við sjálfbærni og pópúlistar eru að virkja óttann.
And the internet, of course
Tilbúin í klisjuna? Vakningin er uppreisn, en uppreisn gegn röngu kerfi. Ég trúi því nefnilega að það að vera woke, að vera vakandi gagnvart brestum samfélagsins, fordómum og forréttindum, sé alls ekki það sem er að (obviously). Nú fer ég að fabúlera:
Vakningin beinist gegn woke-hugarfarinu en er kannski bara viðbragð við því að það er einfaldlega ekki jafn gaman að vera til í dag og það var.
Viktoría Blöndal gerði fyrir stuttu frábæra útvarpsþætti sem eru á rúv sem heita heimavistin. Þar skoðar hún heimavistina á Menntaskólanum á Laugum og það sem er sorglegast er að stemningin á heimavistinni virðist hafa dáið með gagnamagninu. Það er ekki jafn mikið samfélag, ekki jafn mikið partí, ekki jafn mikið brjálæði. Allir geta verið inni hjá sér. Nú geta allir verið inni alltaf. Allir geta verið inni í símanum. Þurfa ekki að vera meðal fólks.
Það er einfaldlega verra hlutskipti að vera inni í símanum heldur en að hanga með vinum þínum, en af því að allir eru í símanum er erfiðara að eignast vini, og samskiptin eru meira á yfirborðinu. Skyndilega höngum við minna, spjöllum minna, hlustum meira, sjáum meira, höfum minni tíma. Við skoðum 10 sekúndna myndbönd, 140 stafabila fréttir. Fólk hefur ekki orkuna í að fara í bíó með vini, reschedule-ar á síðustu stundu af því að þau eru ekki feeling it í einhverskonar (toxic) self care.
Grunnskólakennarar lýsa því í fjölmiðlum að þegar símar voru bannaðir í tilraunaverkefni þá eru nemendur allt í einu að aftur að spjalla saman og spila og leika sér, og svo þegar banninu lauk þá þögnuðu gangarnir á ný.
Vinur minn er að kenna í háskólanum og sumir tímar eru fjartímar í gegnum teams. Nemendur slökkva á myndavélinni og hljóðnemanum og hlusta á kennarann af því að það má ekki krefja þau um að hafa kveikt á myndavél. Á meðan talar vinur minn á tölvuna og getur ekki verið viss um að nokkur sé að hlusta.
Síðan kemur covid og við verðum ennþá einangraðri, ennþá netbaseraðri og ennþá meira ein með sjálfum okkur og ennþá meira ein á youtube og ein á yogadýnu heima í stofu, ein í heimagymminu. Það er svo leiðinlegt.
Þetta er ástand sem ég skil alveg að fara í uppreisn gegn, og ofan á það bætast alþjóðastjórnmál og tilfinning fyrir því að allt sé að fara fjandans til. Fullkomið stjórnleysi. Og hvað er þá best að gera? Lausn Vakningarinnar við að komast út úr þessu ástandi þar sem öllum leiðist? Að pæla ennþá meira í sjálfum sér, vera ennþá massaðri og njóta enn meira, gefa í í stað þess að staldra við og líta í kringum sig. Að taka stjórn á því sem þú getur, setja fókusinn inná við, að fara einn í þína vegferð og hunsa alla aðra, því þú getur ekki treyst á neinn nema sjálfan þig, þú stjórnar engu nema þínum viðbrögðum. Þú ert einn, þú ert þinn alheimur. Þú ert bara það sem þú hugsar er viðbragð við þessum einamanaleika, þessari skautun, þessari tilhneigingu til að fela þig, þessu toxic self care. Þú ert einn og þú verður alltaf einn og þessvegna er eins gott að líða bara fokking vel einn og fara í ræktina og rífa þig í gang og þá, þegar þú ert búinn að taka stjórn þá er allt hægt og þú getur eignast nokkra milljarða og lifað í hreinum og beinum allsnægtum í algjöru takmarkaleysi.
Vakningin geigar
Mér finnst þetta viðbragð að einhverju leyti skiljanlegt, en auðvitað missir það marks. Og gerir okkur þar að auki óleik. Þessi nýja einstaklingshyggja grefur undan samfélaginu og samfélagslegri hugsun sem eykur svo enn á einmanaleikann, einveruna, kvíðann og vantenginguna. Mér finnst að viðbragðið við skautun og andvaraleysi nútímans ætti frekar að felast í því að efla samfélagslega strúktúra, tengja okkur betur saman og reyna að samræma okkur frekar en að gefast upp á náunganum og setja upp rörsýn í fyrstu persónu eintölu, ég um mig frá mér til mín.
Ef við tökum þessari setningu bókstaflega, en ekki sem einhverskonar jákvætt-hugarfar-væbi þá er „Ég vil lifa í hreinum og beinum allsnægtum í algjöru takmarkaleysi“ ekki einu sinni skýr draumur. Það er ekki: „mig langar að eignast hús í London“ eða „mig langar að hlaupa marathon“ eða, „ég vil eiga þrjú börn og fara til Japan í jólafrí“. Hreinar og beinar allsnægtir í algjöru takmarkaleysi er abstraksjón á draumi. Það er pjúra þrá eftir því að losna undan öllu því sem lífið er, öllu sem samfélag er, öllu sem sambönd við annað fólk er. Lífið er nefnilega takmörkunum háð og sambönd eru málamiðlanir og allsnægtir eru aldrei hreinar og beinar heldur krefjast fórna. Það er pjúra flótti undan nútíð sem stenst ekki væntingar fortíðar. Hugmyndir „Gullaldarinnar“ voru að sjá brestina í samfélaginu, taka höndum saman til þess að fækka takmörkunum og dreifa allsnægtum, að vera woke, að hafa augun opin. Í grunninn: að vakna[2].
Hugmyndir Vakningarinnar eru hinsvegar að loka augunum, lesa ekki fréttir, láta sig brestina engu varða og, ef þú ert í stöðu til þess, sópa að þér eins miklum peningum og þú getur til að kaupa þér hreinar og beinar allsnægtir, guðdómlega snilld. Í heimi þar sem samfélagið eins og við þekkjum það virðist vera að hristast í sundur snýst „Vakningin“ um að sofna inn í draumaheim þar sem stjórnmál koma þér ekki við, það sem viðbrögð annarra skipta engu og þú stjórnar öllu í þínu lífi með jákvæðu hugarfari og með því að skella þér í ræktina.
- En er þetta ekki svolítið mikil einstaklingshyggja?
Jú af því að það er það eina sem þú getur stjórnað, ég trúi á róttæka sjálfsábyrgð, ég trúi á, bara svona, þú getur ekki stjórnað neinu nema þínum eigin viðbrögðum, allt er innra með þér, bókstaflega allt í alheiminum er bara þú.
Að elska er að tapa
Í gegnum þessi skrif hef ég verið að reyna að setja fingurinn á tilfinningu sem ég hef fyrir þessari Vakningu sem mér finnst eerie. Það er eitthvað við væbið sem mér finnst ekki bara óskiljanlegt, heldur líka óþægilegt. Það að fljóta einn í gegnum lífið á vængjum allsnægta, með ríkidæmi og lúxus sem leiðarljós. Mér finnst vanta eitthvað grundvallardæmi og það var eiginlega ekki fyrr en í loka þessara skrifa sem mér datt það í hug. Í þessari Vakningu einstaklingsins er ekki pláss fyrir ástina. Að elska einhvern eða eitthvað krefur þig um að fara út úr sjálfum þér, að gera málamiðlanir, að móta þig eftir höfðum annarra og að setja þig inn í hluti sem þú hefur enga stjórn á. Þegar þú elskar eitthvað ertu hluti af heild, þú ert hluti af pari, hluti af fjölskyldu, hluti af móðurjörðinni. Ef þú ert bara þú, ef „bókstaflega allt í alheiminum er bara þú“, þá geturðu ekki elskað. Ef þú elskar mömmu þína þá er þér ekki slétt sama hvað henni finnst, ef þú elskar fossinn uppi á heiðinni þá er þér ekki sama þegar verið er að virkja hann, ef þú elskar jöklana þá skiptir þig máli að við drögum úr útblæstri gróðurhúsalofttegunda. Ef þú elskar þá er þér ekki sama. Ef þú elskar þá viltu slá skjaldborg um uppsprettu ástarinnar. En ef þú elskar þá geturðu líka tapað. Þú getur misst, hjartað í þér á það á hættu að brotna. Þú sýnir á þér veikleika. Þú lætur þér annt um fleira en sjálfan þig, um hluti sem þú hefur enga stjórn á, lætur þér annt um fólk sem getur horfið úr lífi þínu, sem getur svikið þig, eða dáið, og um náttúru sem getur horfið, minningar sem geta súrnað. Að elska er að tapa. Það er eitthvað við þessa Vakningu sem virkar eins og brynja (eða ofurhetjubúningur í Christopher Nolan mynd), köld stálbrynja sem ver þig gagnvart ósigrum, en gerir þér á sama tíma ókleift að finna vindinn í hárinu og sólina á skinninu. Gerir þér ókleift að vera hluti af kærleikanum og meinar þér aðgang að þeirri dýrð sem það er að vera hluti af alheiminum.
p.s. ef einhver hafi klárað lesturinn, er ég mjög til að ræða þetta dæmi, megið endilega senda mér línu eða hringja í kallinn, er í fæðingarorlofi.
[1] "Enlightenment has always aimed at liberating men from fear and establishing their sovereignty. Yet the fully enlightened earth radiates disaster triumphant" er fyrsta setningin í frægri bók Dialektik der Aufklärung eftir þá félaga sem fjallar um hvernig „the enlightement“ sem átti að frelsa mannkyn en leiddi það í staðinn í andstæða átt, í ófyrirséðar hæðir illsku og grimmdar og kúgunar. Ég er enginn fræðimaður, og tbh skil ég ósköp lítið í Adorno og Horkheimer en þessi pæling hefur setið í mér síðan í listaháskólanum þegar við vorum að ræða þá félaga, að það eru ekki bara einstaka týpur sem valda svona hörmungum, heldur menning okkar í heild.
[2] huge sidenote sem komst ekki í bloggið: MÁLIÐ ER að það að hunsa takmarkanir, fordóma, rasisma, pólitík, fátækt, misskiptingu breytir engu um það að hindranir er staðreynd, og í raun útilokar Vakningin þessvegna aðila sem búa við slíkar hindranir og afneitar veruleika þess fólks. Vakningin er þessvegna lausn fyrir forréttindahópa, til þess að þeir fái notið forréttinda sinna.
Geggjuð lesning - takk fyrir mig, subscribed.
Gooooðar pælingar og þakkir fyrir greingu og pælingu á heimó