Gæska

Kintsugi og Heidegger. Hvað kennir það okkur um lífið að gera við gamalt Casio-tölvuúr?

Ég geng um með gamaldags Casio-tölvuúr á úlnliðnum. Þetta er einn af mínum uppáhalds munum, eða, kannski er það full djúpt í árinni tekið. Mér finnst úrið einfaldlega frábær græja og það gerir hvorki meira né minna en akkúrat það sem ég þarf á að halda í úri. Mér finnst Casio hafa fullkomnað verkfærið úr, og það nokkrum tugum ára fyrir snjallúrabyltinguna.

Ég prufaði fyrir nokkrum mánuðum Apple watch þegar amma Hallveigar gaf henni gamla snjallúrið sitt (hún er græjuamma og á vitaskuld nýjasta apple úrið). Ég var aðallega spenntur fyrir því að geta skoðað svefninn minn. Ég sef laust (eins og lesendur þessa bloggs kannast kannski við) og var spenntur yfir því að fá staðfestingu á því að ég þyrfti að gera eitthvað í mínum málum. Svo var ég spenntur fyrir púlsmælinum, til að sjá hvenær ég væri í hvíld og hvenær stressaður og hvaðeina. Úr varð (hehe) að ég var alltaf, sífelllt, að skoða púlsinn. Sjá hvort að hann væri að fara upp eða niður. Ég obsessaði. Eftir hálftíma eða svo með úrið á úlnliðnum þá tók ég það af, þetta var ekki að fara að ganga. 

Ég vil samt endilega vera með úr. Það segir sig sjálft að það er gott að geta vitað hvað klukkan er, en ég átti nokkur úrlaus ár. Ég notaði einfaldlega símann minn til þess að ráðfæra mig við klukkuna, en þar sem ég hef enga sjálfsstjórn þegar kemur að internetinu og snjalltækjum, þá var ég yfirleitt byrjaður að skrolla stuttu eftir að ég tók upp símann. Með úri þá kem ég í veg fyrir þá freistingu. Casio-úrið hefur þessvegna verið ein af þeim græjum sem henta mér akkúrat. 

Þá er þetta úr ódýrt. Það er úr plasti og það er auðvelt að skipta því út ef það bilar eða ég týni því, þannig ég er ekki kvíðinn fyrir verðmætunum á úlnliðnum. Það sýnir mér tímann og dagsetninguna, er með lítið næturljós ef ég ýti á einn af þremur tökkunum til þess að lýsa upp skjáinn og það er meira að segja með vekjaraklukku og skeiðklukku. Ég nýti skeiðklukkuna mjög mikið, til dæmis þegar ég er að sjóða egg eða taka sett á klifurveggnum. Þá er það vatnshelt og ég get tekið það með mér í sund. Batteríið hef ég aldrei skipt um.

Úrið mitt er alsett rispum og ysta lag húðarinnar á plastinu er að mást af. Það er vegna þess að ég gleymi því að taka það af mér og oftar en ekki þegar ég er að klifra utandyra og þarf að troða vinstri hendinni inn í sprungu til að aftra mér frá falli finn ég fyrir gráa casio-úrinu. Finn að það er fyrir, en það er enginn tími til þess að taka það af, ég þarf að halda mér í, þannig ég treð því inn í sprunguna og það rispast. En úrið er ódýrt, um fram allt fúnskjónalt, þannig að rispurnar fara ekki í taugarnar á mér. 

Elías Bjartur vinur minn deilir þessum áhuga á Casio-tölvuúrinu með mér, enda var það hann sem gaf mér það í afmælisgjöf fyrir nokkrum árum. Hann var búinn að uppgötva þessa eiginleika og vildi bera áfram fagnaðarerindið, sem ég kann vel að meta. Ég ímynda mér hann að segja að þetta séu “einhver besti díll sem þú getur fengið á skalanum kostnaður/lífsgæði, ef frá er talin klósettbunan”. Klósettbununa telur hann sigra á þessum tiltekna skala.

En svo kom í ljós ógæfan.

Fyrir nokkrum vikum sá ég að ólin, svört gúmmíól, var að rifna í sundur. Þetta getur komið fyrir gúmmí, að það verður hálfstökkt og hættir að vera jafn sterkt og teygjanlegt. Ætli árin sem ég hef eitt með úrið í heitum pottum, klifurveggjum, gufuböðum og frostköldum finnskum dögum séu ekki loksins að segja til sín. Ekkert mál, hugsaði ég, ég get bara endurnýjað úrið. Þetta kostar ekki neitt neitt. En það var eitthvað sem kitlaði mig í hausnum. Aftast í höfðinu. Ég fór með þessa tilfinningu á stúfana í íbúðinni sem við Hallveig búum í hérna í Helsinki og eftir smá leit fann ég ofurlím (súperglú) og límdi saman ólina svo ég gæti notað úrið áfram. 

Súperglúið hélt í nokkra daga en svo sá ég að ólin var aftur farin að rifna í sundur, það er kannski fátt sem getur bjargað stökku gúmmíi. Kannski voru dagar úrsins taldir. En ég hafði upphugsað eitt lokaráð. Að styrkja ólina með trefjateipi. Þá er kominn annað efni sem heldur ólinni saman, þrátt fyrir að gúmmíið sé búið að missa teygjanlega eiginleika sína. Aftur greip ég í súperglú túpuna og límdi saman gúmmíið og skellti svo hvítu teipinu (sem ég nota sem sjúkrateip á fingur í klifri) á ólina, og enn sem komið er svínvirkar þetta. 

Ég var ánægður með þessa viðgerð og ég vona að hún haldi sem lengst en hef samt ekki hugmynd um hversu lengi það verður. Kannski dettur úrið í sundur næst þegar ég tek það í gufubað. En hvernig sem það fer þá var eitthvað annað í þessari gjörð sem kitlaði hamingjutaugarnar í mér, og er tilefni þessa bloggs.

Hér er ég, í millistétt í Finnlandi með öll vestræn lífsins gæði í stundarfjarlægð, í kúltúr hins nýja, í kúltúr kaupa og sölu, að upphugsa nýjar og nýjar lausnir til að halda gúmmíinu í hræódýra úrinu mínu saman. Frá því að Elías gaf mér úrið hef ég borið til þess hlýhug, en mér þykir enn vænna um það eftir þessa viðgerð, vitandi að ég er að sinna því og þannig að endurgjalda úrinu þjónustuna í gegnum árin. Hjálpa því að endast. Skítugt teipið er til marks um þakklæti og að ég virði þennan hlut. Ég með hann meir heldur en eiginleikarnir sem hann færir mér. Fyrst og fremst finnst mér það að gera við gamla, ódýra, casio-tölvuúrið mitt vera gæska í verki. 

Það er japönsk handverkahefð að nafni Kintsugi (Kin - gull og tsugi - viðgerð) sem felur í sér að líma saman brotna vasa með gulli. Hugmyndin er að þegar búið er að gera við vasann þá er hann orðinn verðmætari en hann var áður en hann brotnaði. Mér finnst þetta virkilega falleg metafóra sem hægt er að færa yfir á marga kima lífsins. Það að eitthvað brotni þarf ekki endilega að þýða endalok því að ef vel tekst til með viðgerðina, er hluturinn en merkilegri fyrir vikið. Því í viðgerðinni felst viðurkenning á brotinu, alúð, gæska og tíminn sem fór í að gera hlutinn heilan á ný.

En aftur að úrinu:

Úrið mælir tíma og við erum tími (Heidegger sagði þetta víst líka). Við erum tími og tíminn er allskonar annmörkum og takmörkunum háður. Við erum háð bakgrunni okkar, tækifærum er misjafnt skammtað og hvert og eitt erum við mismunandi magn af tíma.

Við stofnum til allskyns sambanda við fólk, fyrst við mömmu, svo pabba, svo systkini eða vini, leikskólafóstrur, skólafélaga, frændfólk, börn, fullorðna, unglinga, táninga, eldri borgara. En líka við hluti, staði, lönd, tungumál, náttúru, dýr og jafnvel veður. Allskonar. Allskonar sambönd út um allt. Þessi sambönd eru missterk og mismikilvæg og við stjórnum þeim alls ekki heldur erum við í stöðugu samtali við þau. Það eru stöðugar málamiðlanir og árekstrar en líka samvinna og gleði og allskonar. Við ráðum ekki öllu, því síður.

Við ráðum ekki miklu um það hve lengi við lifum en við getum ráðið því hvernig við komum fram við samböndin í lífi okkar.  Við getum bryddað þau gulli eða skilið þau eftir brotin. Við getum komið fram við þau af gæsku. Og gæska er undantekningarlaust góð leið til að verja tímanum.