Existentialism & sexualité
Skip, Eistland, vinátta og SmutSlam
the spider a web the bird a nest man friendship -William Blake
Góðan dag kæru lesendur bloggsins. Ég skrifa ykkur þessi orð um borð í báti, eða fleyi, kannski miklu frekar skipi, þar sem þetta er Tallinn-ferjan mikla MyStar sem gengur á milli Tallinnar og Helsingjaborgar nokkrum sinnum á dag. Fyrir Íslendinga er þetta þvílík upplifun, því okkar ferjur, Herjólfur og Baldur, falla miklu frekar í bátaflokkinn að þeim ágætu fleytum ólöstuðum (ég fór í þrítugsafmæli síðasta sumar þar sem pylsupotturinn úr gömlu Akraborginni sá um að sjóða veitingarnar, en það er önnur saga).
Skipið MyStar er á tíu hæðum (reyndar eru bara efstu fjórar þeirra í notkun farþega, hinar lestarnar eru fyrir bíla og vörur (geri ég ráð fyrir). Besta leiðin til að lýsa þessu fyrir óreyndum löndum mínum er að þetta sé fljótandi, teppalögð verslanamiðstöð. Rekstrargrundvöllur þessara eystrasaltsferja er að stórum hluta byggður á lægra áfengisverði bæði um borð í bátnum en líka í höfn á Eistlandi. Skipið fyllist af farþegum með litlar kerrur á hjólum hver þeir hafa staflað heilu stæðunum af áfengiskössum, plastað og reyrt fast með gúmmíteygjum álíka þeim og maður notar á kerrum og í sendibílum.
Að vísu er ég bara að taka kvöldbátinn stutta á milli Tallinn og Helsinki en þessar Eystrasaltsferjur eru þekktar fyrir svokölluð fyllerísflot, eða BoozeCruise. Það eru næturferjur sem ganga til dæmis frá Helsinki, til Álandseyja, þaðan til Stokkhólms og svo Tallinn og svo áfram. Ég fór í slíka frá Álandseyjum í sumar til Stykkishólms (Stockholm). Þá var það þannig að ég gekk um borð rétt fyrir miðnætti og það var eins og að ganga inn á stað sem væri allt í senn skemmtistaður, veitingastaður, gistihús og jú auðvitað, farartæki. Það var virkilega “interressant” eins og Álendingurinn myndi orða það. Ég var einn og ekki í sérlega miklu djammstuði. Ég hafði keypt mér ódýrasta miðann (í kringum 6000 krónur, förin eru ekki dýr en skipin græða upp tapið með gegndarlausri sölu á tollfríu áfengi og öðrum varningi) og ódýrasti miðinn innihélt ekki káetu. Ég hafði ætlað að finna mér fínan bekk sem ég hafði séð á leiðinni út í eyjarnar (á morgunsiglingunni þangað, sem var hinn rólegasta og fámennasta). Þegar mannmörg áfengislætin skullu á skilningarvitunum með reykingalykt, alkohólandremmu, öskri og rausi var ég fljótur að ná mér í svefnpláss. Þegar ég hafði tryggt nætursvefninn gat ég rólegur sinnt mannlífsrannsókninni. Það var karókí þar sem eldri dívur og silfurrefir þöndu raddböndin, „rooftop“ bar með útsýni yfir siglingaleiðina og káetugangar þar sem unglingar stukku á milli káeta eða reyndu að vekja áfengisdauða vini sína, eða hemja sig við að gubba í ruggandi stigunum (það var þá sem ég virkilega efaðist um þá ákvörðun að hafa skipið teppalagt). Ég fylgdist með djamminu í klukkustund eða svo áður en ég hélt til svefnálmunnar.
En báturinn sem ég er á núna er laus við þetta gegndarlausa fyllerí. Ég hljóp til og náði þægilegu stofusæti við glugga (reyndar sést lítið sem ekkert í myrkrinu á hafinu) og nýt þess núna að sitja í makindum og skrifa nokkur orð. En hvers vegna er ég einn um borð á báti, og það frá Eistlandi, bý ég ekki í Finnlandi?
Ástæða þess er Bókmenntaborg Unesco, Tartu, og styrkjakerfi hennar. Ég fékk engan styrk heldur er Ingólfur góðvinur minn og skáld búinn að hljóta tveggja mánaða residensíu í þessum þúsund ára gamla verslana og menningarbæ sem er fjöður í hatti borgarlífs Eistlands, að mér skilst (íbúar í kringum 100.000 manns).
Ingólfur ákvað í ljósi ferðalagsins að koma við í saunalandi og heilsa upp á kallinn. Þema heimsóknarinnar var „existentialism and sexualité“, sem eru orð sem lýsa listasýningu sem við sáum á safni í Tartu og lýsa einkasafni listaverkasafnara sem þar var til sýnis en hefði allt eins getað lýst ferð okkar Ingólfs sem einkenndist af tilvistarlegum vangaveltum og samræðum um verund okkar hér á jörð, um listina og síðan ferðalögum inn í óvæntar lendur le sexualité. (Þetta er cliffhanger).
Fyrsta kvöldið kíkjum við í Kotiharjun Saununa og fylgjum því eftir með heimsókn á Harju8, sem er hipsterastaður Helsinkiborgar og frábær bar/veitingastaður. Það er fyrsta rannsókn okkar á kynverund. Á Harju8 víbrar andrúmsloftið af spennu, eftirvæntingu og síðast en ekki síst, greddu. Hér kemur fólk til þessa að sýna sig og sjá aðra. Hér hanga listamenn og eyða öllum peningunum sínum í smárétti líkt og „Tofu Skagen with Cavi-art“ eða „finnish potato-bread with saffran butter“ og hér koma ríkir broddborgarar Helsinki til að mingla við listafólkið eða taka einhvern á löppina eða gera hosur sínar grænar út í loftið, vonandi að einhver kíki í næturgistingu. Á samtölum mínum við lókalinn hef ég komist að því að sonur næstríkustu fjölskyldu Finnlands rekur þennan stað. Útlitið og stemningin er eins og á listamannakaffihúsum Barcelonaborgar þegar Hemingway bjó þar og dvaldi. Það er terrassa sem er opin átta mánuði á ári, alveg fram í nóvember og uppi á einum veggnum er stór silfraður spegill sem fallið hefur á sem vísar skáhallt yfir borðhaldið og gefur gestum tækifæri á að sjá alla. Lýsingin er næstum eingöngu kertaljós, borðin eru mörg, þétt og setið er á bekkjum upp við veggina. Í kjallaranum er óauglýst tónleikavenjú þar sem upp troða experimental djassistar og frægir klarinettuleikarar. Vaktirnar eru alltaf mjög vel mannaðar, barþjónarnir eru eins og klipptir út úr götutískuinstagramreikningi (allir eru mjög kúl) og starfsfólkið er á mjög góðum launum. Væbið er, í stuttu máli, VÍBRANT og hvet ég alla ríka syni og dætur kvótamanna til þess að koma á fót svona menningarKJARNA. Virkilega flott framtak hjá þessum tiltekna erfingja.
Afleiðingar þessa víbrant andrúmslofts er að hér er alltaf troðfullt og í öll skiptin sem ég hef mætt á staðinn rétt næ ég í eina lausa borðið eftir að hafa skimað óttasleginn í kringum mig. Við Ingólfur setjumst og merkjum að hér eru allir vel klæddir, eru meðvitaðir um sjálfa sig og aðra í kringum sig. Hér eru allir sífellt að skanna umhverfi sitt. Hér lítur maður í kringum sig og sér hver var að labba inn, hvernig viðkomandi er klæddur og hvort að hann sé þess virði að spjalla við, og hvort að maður sjálfur gæti nokkurn tímann spjallað við viðkomandi (Finnar samt spjalla ekki við aðra heldur en þá sem þeir koma með, þetta er bara stemningin). Finnskir vinir mínir, sem þekkja fólkið sem sækir þennan stað og eru kannski sjálfir einhver númer eða eru viðhengi við einhver númer, þeir fíla þetta ekki endilega. Þeim finnst þetta hálfoppressive að þurfa að vera svona séðir, finnst þeim kannski vera fastir í einhverskonar þriðju persónu og fylgjast með sjálfum sér operera í þessu kúl umhverfi. Dæma sjálfan sig. Við Ingólfur hinsvegar erum algjörlega óþekktir í þessu rými og elskum þetta og gerum í því að reyna að setja saman sögur þeirra sem sitja í kringum okkur, skoðum stelpur staðarins og veltum fyrir okkur samböndum, deitum, matarvali og vínum. (Kvöldið byrjar reyndar á því að Ingólfur stígur óvart á hund sem liggur makindalega í gangveginum og í kjölfarið geltir smáhundurinn í sífellu á hann, sármóðgaður). Andrúmsloftið er slíkt að eftir Kúltúrsánuna daginn eftir þá höldum við AFTUR á Harju8. Í þetta skiptið panta ég næpufranskarnar og enginn hundur verður fórnarlamb iljar Ingólfs. Existentialism and sexualité.
Daginn eftir vöknum við snemma til þess að koma okkur niður að höfn hvar ferjan til Tallinn bíður. Það krefst svolítillar fyrirhafnar í ljósi almenningssamgangnaverkfalls sem er akkúrat sama daginn þannig við forpöntum leigubíl eins og fínir herrar. Þegar í bátinn er komið höldum við áfram að ræða lífið, gæskuna og listina en smátt og smátt finn ég til velgju, en ég verð auðveldlega sjóveikur. Við komum í land, tökum annan leigubíl á rútustöðina. Þar panta ég mér það sem myndi kallast á íslensku frönsk pulsa þar sem pylsan er í bagettu og ég rek augun í að þar er einnig hægt að panta sér tvíhleypu, semsagt, í sérbakaðri bagettu sem er sívalningur í laginu eins og átta í stað hins hefðbundna bagettusívalnings sem líkist núlli. Semsagt, sérbakað brauð til þess gert að taka tvær pylsur. Ég sé eftir því að hafa ekki pantað eina slíka. Rútuferðin er tiltölulega löng, tveir og hálfur tími, ég fæ illt í hálsinn, hef lítið borðað annað en rækjuPóke á bátnum og pylsuna og það eimir enn eftir af sjóveikinni. Ég velti fyrir mér hvort það hafi verið rugl, að ferðast einhverja sex tíma með vini mínum (þótt góður sé!) til þess eins að ferðast eitthvað viðlíka daginn eftir. Existensjalism. Við lendum á rútustöðinni, fólkið frá bókmenntaborginni tekur á móti okkur sýnir okkur íbúðina hans Ingólfs (en hafa þann furðulega hátt á að kveikja ekki ljós í herbergjunum sem þau sýna okkur, svo ég þarf að grípa til rofans) og svo verslum við í nasl og morgunmat. Allt hluti af því að koma á nýjan stað, og ég er mjög þreyttur.
Við rífum okkur í gang um kvöldið, nærum okkur á indverskum stað og höldum síðan á sexualité viðburð kvöldins. Það er svokallað SmutSlam sem konurnar skuggsæknu frá bókmenntaborginni minntust á í framhjáhlaupi og kveikti áhuga okkar. SmutSlam dregur innblástur frá ljóðaslömmum og er einhverskonar sögustund þar sem sögurnar eru kynferðislegar eðlis. Ég býst við einhverskonar rauðuseríukvöldi en SmutSlammið var eiginlega frekar lúðaleg samkoma þar sem sögurnar voru (að sjálfsögðu) ekki sérlega kynæsandi heldur frekar vandræðalegar. Okkar niðurstaða var að þær konur sem stigu á stokk voru mun betri sögumenn heldur en karlarnir. Þær lýstu umhverfi, aðstæðum og orku í smáatriðum þannig að maður náði að sökkva inn í aðstæðurnar (þær sögðu frá heimsókn í sex shop og svo atviki þar sem faðir einnar gekk inn á hana að stunda sjálfsfróun, þema kvöldins var „firsts“ og flokkaðist þetta sem fyrsta kynlífsbúðin og fyrsta interruptionið (foreldrar verða að banka á dyr unglinganna sinna)), karlarnir virtust hinsvega aðallega uppteknir af því sem hafði gerst og þótti einfaldlega merkilegt að hafa gert eitthvað (hvað en ekki hvernig), þeirra sögur voru undantekningarlaust um kynlíf á almannafæri. Við læddumst út áður en kvöldinu lauk og héldum til hvílu. Le sexualité.
Ég átti lest heim um klukkan þrjú þannig við fórum á áðurgreint safn og á kaffihús þar sem Ingólfur sagði mér frá þessum fallegu orðum skáldsins Williams Blake sem vitnað er í í upphafi þessa bloggs.
Kóngulóna, vefur Fuglinn, hreiður Manninn, vináttan
Það er virkilega endurnærandi að fá vin í heimsókn og ég var fullur þakklætis (þakklæti var mér efst í huga) þegar ég kvaddi hann á lestarstöðinni.
Þetta blogg er nú þegar orðið mitt lengsta en í lestinni varð ég þess heiðurs aðnjótandi að upplifa draum borgarskipulagsfræðingsins (blautan draum Arnars Geirs) og get ekki látið það ótalið.
Þannig eru nýju skipulagsfræðin að arkitektar og borgarskipuleggjendur eru sífellt að reyna að búa til rými með ákveðna virkni, og er þessi virkni oftar en ekki að reyna að búa til félagstengingar í rými. Þetta tekst til dæmis mjög vel í sundlaugum Íslands eða á Oodi-bókasafninu í Helsinki. Þar er rýmið þannig gert að fólk getur hangið saman og jafnvel talað hvert við annað, rekist á ókunnuga eða kunningja.
Lestar eru þannig gerðar að sætin snúa á mis. Það er, það er borð á milli og sætin snúa gegnt hvert öðru. Þetta hefur praktískar skýringar, lestin keyrir í báðar áttir og því væri ósnallt að láta öll sætin snúa eins, þá færu allir afturábak aðra leiðina. En þessi sæti sem snúa gegnt hvert öðru skapa ákveðnar aðstæður sem ég lenti í. Þær voru að tvær konur sátu beint á móti mér í þessari rúmlega tveggja tíma lest. Í strætó og rútulandinu Íslandi höfum við Íslendingar ekki verið þjálfaðir í þessum aðstæðum og mér fannst þær þrúgandi. Kannski eins og finnskum menningarmógúl finnst að stíga inn á Harju8. Ég gat horft út um gluggann en ef ég leit örlítið til hægri voru þar andlit þessara ókunnugu (og greinilega ástföngnu), ungu kvenna, sem gátu hvenær sem er horft beint í augu mín. Ég stóð upp og fór á klósettið en þegar ég kom til baka biðu nákvæmlega sömu aðstæður eftir mér og rúmar níutíu mínútur eftir af lestarferðinni og ég kominn með upp í kok af netskrafli.
Tækifærið kom þegar önnur þeirra benti á dádýr út um gluggann, ég sneri mér og sagði eins og var, ég náði ekki að sjá það. Þær voru að koma úr brúðkaupi, þær eru kennari og starfsmaður hjá Verif-startuppinu, hafa verið saman í sjö mánuði, hafa orðið vitni að hringjaranámskeiði í klukkuturni enskrar sveitar, hafa séð elgi, flúið undan vörtusvínum, önnur þeirra hefur ekki séð Lord of the Rings og eftir virkilega indæla lestarferð buðu þær mér í bjór og hamborgara á þeirra uppáhaldsstað í Tallinn. Núna fylgjum við hvert öðru á instagram og höfum netföngin á reiðum höndum.
Ég tók trammann tveimur stoppum of langt með bros á vör og gekk svo rösklega aðeins of langa vegalengd til hafnar. Furðulega ákvörðunin að gista eina nótt í Tartu hafði borgað sig á notalegan hátt og ég hugsaði með mér eftirfarandi
spjall er vatn sálarinnar sambönd lindir okkar
Þangað til næst, ykkar Birnir
Ég er mjög stoltur og þakklàtur að þú hafir spjallað við ókunnuga. Það er mikilvægt. Gjuggí
Öfunda ykkur virkilega að hafa farið á Rioji Ikeida sýninguna!